تعریف تجربه کاربری UX
به صورت مختصر و ساده، تجربهٔ کاربری UX همان خاطرهای است که کاربر بعد از استفاده از یک محصول، اپلیکیشن یا سرویس در ذهنش نقش میبندد در ادامه توضیح دقیق تری از تجربه کاربری UX بیان می کنیم
در سایت ویکی پدیا UX اینگونه تعریف شده است :
تجربهٔ کاربری (به انگلیسی: User Experience) به اختصار UX شامل رفتارها، نگرشها و احساسات یک کاربر دربارهٔ استفاده از یک محصول، سامانه یا سرویس خاص است. تجربهٔ کاربری جنبههای کاربردی، تجربه شده، اثرگذار به صورت عاطفی، معنادار و ارزشمند تعامل انسان و رایانه و مالکیت محصول را در بر میگیرد. علاوه بر این، برداشت یک فرد از جنبههای مختلف یک سامانه مانند سودمندی، کاربری آسان و کارایی نیز در گسترهٔ تجربهٔ کاربری قرار میگیرد.
اصطلاح UX غالباً در رابطه با محصولهای دیجیتال مانند وبسایتها یا اپلیکیشنها به گوش میخورد، اما UX محدود به دنیای دیجیتال نیست. هر چیزی که شما اسفاده میکنید، میتواند طراحی نیز بشود و از بستهبندی یک مسواک تا چرخهای یک ویلچر ارتوپدی را شامل میشود.
میزان رضایت شما از هر سایت یا اپلیکیشنی و نرخ افزایش بازدید از سایت، ارتباط مستقیمی با طراحی تجربه کاربری یا UX آن دارد. طراحان سایت و اپلیکیشن به دنبال محصول نهایی هستند که بتواند توجه شما را به خود جلب کند، تجربه کاربری خوبی را به شما منتقل نماید و وفاداری مخاطبان را برانگیزاند. ساده بودن کار با اپلیکیشن، تسهیل فرآیند دسترسی کاربران به اطلاعات مورد نیازشان، خرید با کمترین تعداد کلیک و در کل طراحی محصول با توجه به اولویتها، توجه به نیازها و نگرانیهای کاربران میتواند صاحبان کسبوکارهای دیجیتال را به هدف نهاییشان که جذب مخاطبان و سود بیشتر است، برساند و تمام اینها به کمک یک طراح تجربه کاربریUXخوب و متخصص ممکن خواهد شد.
برای درک بهتر تجربه کاربری یا UX مثالی میزنیم فرض کنید شما یک عدد میز خریدهاید. حال اگر پایههای این میز لق باشد یا نتواند وزن وسایل دیگر روی خود را تحمل کند، نه تنها تجربه کاربری خوبی در استفاده از این محصول برای شما به وجود نمیآورد بلکه باعث میشود که شما حتی به فکر عوض کردن آن نیز باشید. البته تجربه کاربری در استفاده از یک محصول یا خدمت میتواند برای هر فرد متفاوت باشد. مثلا تجربهای که فردی در استفاده از یک وسیله بهدست میآورد با تجربهای که فرد دیگری در استفاده از همین محصول بهدست می آورد متفاوت است.
یکی از بخش های UX استفاده از تجربههای کاربران قبلی و نظرات آنها در تولید از محصولات مشابه در تولید یک محصول بهتر بسیار موثر است. مثال : کاربران در استفاده از dualshock ۳ (دستهی بازی پلی استیشن سه ) نظرات و انتقادات جالبی داشتند. مثلا از برآمده بودن استیکهای شستی ناراضی بودند. شرکت سونی بعد از مطالعهی این نظرات یک سری تغییرات در dualshock ۴ به وجود آورد که از جملهی آنها رفع مشکل برآمدگی استیکهای شستی بود.
تاریخچه تجربه کاربری UX
اصطلاح تجربه کاربری را اولین بار، دان نورمن در دهه 80 استفاده کرد، ولی مفهوم آن، مدت زیادی قبل از آن هم وجود داشتهاست. قرنهاست که انسانها به دنبال بهینهسازی محیط اطراف خود برای حداکثر راحتی کاربر هستند. حتی از زمان انسانها اولیه، همه به دنبال تجربه کاربری بهتر بودهاند و گرنه تا الان این همه اختراع برای راحتی بشر به وجود نمیآمد.
تفاوت تجربه کاربریUX و رابط کاربریUI در چیست؟
اجازه بدهید با یک مثال ساده شروع کنیم برای یک مهمانی و چیدمان میز غذا با توجه به غذایی که دارید و بر اساس تجربه وسیله های مورد نیاز مانند فاشق و چنگال لیوان دستمال و … را بر سر میز می آورید و با توجه به نیاز مهمان خود آن را چیدمان میکنید مثلا قاشق سمت راست چنگال سمت چپ و ….. بعد از چیدمان متوجه می شوید که لازم است رنگ لیوان یا طرح بشفاب را عوض کنید تا میز شما زیباتر به نظر برسد.در این مثال غذا همان محتوای سایت شماست. انتخاب وسایل ورد نیاز و چیدمان صحیح آنها توسط تجربه کاربری یا UXانجام می شود و انتخاب رنگ و طرح مناسب توسط رابط کاربری یا UI انجام می شود . بنابراین برای یک طراحی سایت در اصفهان باسد تمام جوانب UI,UX کاملا در نظر گرفته شود.
ویژگیهای طراحی تجربه کاربری UX خوب چیست؟
کاربردپذیری (Usability) مناسب
کاربردپذیری یک اصل مهم است زیرا با رعایت آن کاربران خود را میتوانید در سایت نگه دارید و به معنی راحتی کاربران در استفاده از یک سیستم و کارایی آن میباشد.
قابلیت دسترسی (Accessibility)
قابلیت دسترسی راحت نظیر منوهای سایت موتور جستجو درون سایت. در کل هدف دسترسی پذیری این است که کاربر بتواند خیلی راحت و بدون سردرگی در وبسایت گشت و گذار کند و به نتایج دلخواهش برسد.
تعامل انسان و کامپیوتر (HCI)
گروهی از عوامل که باعث شود کاربر از سایت بازدید کند و این موضوع اصلیترین بحث هست.
معماری اطلاعات (Information Architecture)
معماری اطلاعات به معنی تسهیل فرایند دسترسی کاربر به اطلاعات بدون سردرگمی است.
قابل اعتماد باشد
رندال تری میگوید: «اگر یکبار مرا گول بزنی، شرم بر تو. اگر برای بار دوم مرا گول بزنی، شرم بر من».این جمله دقیقاً مفهوم قابل اعتماد بودن را برایتان روشن میکند. اگر کاربر بار اولی که از محصول یا خدمات شما استفاده کرد، به شما بی اعتماد شد، شانس دوباره به شما نمیدهد که باز تجربه بدی که داشته تکرار شود. چون برای مشتری گزینههایی زیادی وجود دارد که جایگزین شما کند. پس توجه به این مورد هم تا حد زیادی مهم است. هر مخاطبی انتظار دارد در مواجهه با محصول یا خدمات شما تجربهای قابل اطمینان و سرشار از اعتماد را درک کند و خلاصه اینکه در طراحی تجربه کاربری UX باید بتوانیم اعتماد کاربر را برای استفادههای بعدی از محصولمان جلب کنیم.
سودمند باشد
محصولی که در قالب تجربه کاربری UX ارائه میدهید باید دقیقاً نیاز مخاطب را رفع کند. باید بدانید اگر خلاء مورد نظر مخاطب پر نشود، در نتیجه انگیزهای برای استفاده از محصول یا خدمات شما نخواهد داشت.
قابل استفاده باشد
سیستمی که محصول یا خدمت در آن ارائه میشود باید تا حد امکان برای استفاده ساده و آسان باشد. سادگی و درک راحت کاربر از محصول را باید سرمشق کار خود قرار دهید.
برای کاربر مطلوب باشد
محصول یا خدمت شما باید از نظر زیباییشناختی جذاب باشد و در عین حال به آسانی قابل تفسیر باشد. طراحی را تا حد امکان مینیمال و هدفمند انجام دهید.
قابل جستجو باشد
در این قسمت کاربر باید بتواند محصول یا خدمات شما راحت پیدا کند. این یکی خیلی واضح است؛ اگر شما دنبال چیزی بگیردید ولی پیدا نکنید، از آن صرف نظر میکنید و میروید سراغ گزینههای بعدی! بنابراین اطلاعاتی که در معرض دید مخاطب قرار میدهید باید به چشم بیاید و در عین حال مرور آن ها آسان باشد. اگر کاربر مشکلی داشته باشد، باید بتواند خیلی سریع راهحل آن را در صفحه شما پیدا کند.
دسترسی پذیر باشد
دسترسیپذیری در تجربه کاربری محصول یا خدمت یعنی طراحی طوری باشد که برای همه افراد با هر توانایی قابل استفاده باشد. حتی افراد توانیاب که اختلال شنوایی، بینایی، حرکتی یا اختلال در یادگیری دارند. به شخصه توجه به این مورد را کمتر دیدهام، شاید به این دلیل است که شرکتها فکر میکنند که با این کار منابع مالی خود را هدر میدهند چون افراد ناتوان بخش کوچکی از جامعه هستند. اما به هر حال آنها هم بخشی از مخاطبان شما هستند و با در نظر گرفتن این موضوع هم به نوعی مسئولیت اجتماعی خود را ادا کردهاید. و مهمتر از همه اینکه وقتی در طراحی خود، افراد با توانایی کمتر را هم در نظر میگیرید، برای افراد دیگر هم استفادهاش آسانتر میشود.
